استفاده از انواع اسیدها و مواد شیمایی در برخی از صنایع همچون نیروگاه‌ها، صنایع شیمیایی، دارویی، غذایی، نساجی و نظایر آن ضروری است. این مواد به خصوص مدل‌های بسیار قوی و خطرناک آن می‌تواند به بافت ساختمان آسیب بزند. سازندگان برای مقابله با این شرایط در ساخت ساختمان این صنایع از آجر ضد اسید استفاده می‌کنند. ما در این مقاله از وبلاگ آجر ربیعی به بررسی این آجرها و کاربردهایشان پرداخته‌ایم. برای آشنایی با آجر ضد اسید و مدل‌های مختلف آن تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.
آجر ضد اسید چیست؟
آجرهای ضد اسید، نوعی از آجرهای نسوز هستند که مقاومت بسیار بالایی در برابر انواع اسیدها و بازها دارند. به همین دلیل، این آجرها در بازار معمولاً با نام‌های آجر اسیدی و آجر ضد قلیا شناخته می‌شوند. ترکیبات به کار رفته در ساخت آجر ضد اسید با توجه به نوع آن متفاوت است. با این حال اصلی‌ترین ماده برای تولید آجر ضد اسید، سیلیسیوم دی‌اکسید (سیلیکا) است. زیرا در اثر سوختن سیلیکا، مقدار زیادی آندالوزیت پلی آلومینیوم تولید می‌گردد که باعث مقاوم شدن این آجرها در برابر انواع اسیدها می‌شود.
به جز سیلیکا مواد اولیه مشترک برای تولید این آجرها، کوارتز، فلدسپات و خاک رس است. این آجرها با وجود داشتن سطحی پر از متخلخل، به علت فرایند پخت با دمای بالا دارای ساختار متراکم و نفوذناپذیری هستند. با این حال در برابر مواد قلیایی گداخته مثل اسید فسفریک به خاطر داشتن دمای حرارتی بسیار بالا، نمی‌توانند مقاومت کنند.
طبق گفته سایت krefractory.com نیز «آجرهای ضد اسید در برابر بیشتر اسیدها همچون، اسیدکلریدریک، اسیدسولفوریک و اسیدهای مشابه مقاوم هستند.»
آجر اسیدی چه ویژگی‌هایی دارد؟
تولیدکنندگان آجر، آجرهای اسیدی را با هدف کاهش اثرات مخرب مواد شیمیایی روی بافت ساختمان تولید کرده‌اند. مهندسان از آجر ضد اسید به دلیل داشتن ویژگی‌های زیر در ساخت انواع مراکز صنعتی استفاده می‌کنند:
- نفوذناپذیر بودن و مقاومت بالا در برابر خوردگی و اکسید شدن به دلیل مجاورت با اسیدها، بازها و هر نوع ماده شیمایی خورنده
- پایین بودن سرعت فرسایش و تخریب آجرهای اسیدی در محیط‌های مرطوب به دلیل جاذب کم آب و ضد یخ بودنشان
- قدرت چسبندگی بالایی دارند و با هر نوع مصالح ساختمانی نظیر سیمان و… می‌توان آن را نصب کرد.
- مقاومت فشاری بالایی دارند و می‌توانند وزن‌های بالا و ضربه‌های سنگین را تحمل کنند.
- نصب آجر ضد اسید آسان است و می‌توان آن‌ها را روی هر سطحی حتی سطوح مرطوب بدون نیاز به خشک کردن، نصب کرد.
- به دلیل داشتن سطح صاف و سایزهای یکسان به راحتی می‌توان آن‌ها را نصب کرد.
- به دلیل داشتن چگالی بالا در برابر تغییرات ناگهانی دما مقاوم هستند؛ بنابراین نیازی نیست نگران ترک‌خوردگی یا شکستن آجر ضد اسید باشید.
انواع آجر ضد اسید
به طور کلی آجرهای ضد اسید به دو دسته تقسیم می‌شوند که به شرح زیر هستند:
۱- آجر ضد اسید کلاس I
آجرهای ضد اسید کلاس I با نام آجرهای سیلیکات شناخته می‌شوند، زیرا درصد سیلیس در آن‌ها بسیار بالا است. به همین دلیل از مقاومت بسیار بالایی در برابر اسیدها برخوردار هستند؛ بنابراین برای محیط‌هایی که ارتباط مستقیم و شدیدی با مواد شیمیایی و خورنده دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرند. این محیط‌ها شامل استخرهای اسید، مخازن اسیدشویی و کف بناهایی است که در اثر تردد وسایل سنگین با مایعات خورنده در تماس‌اند. از آجرهای ضد اسید کلاس I بیشتر برای مقابله با اسیدهای زیر استفاده می‌کنند:
- اسید سیلیکا
- اسید پولسین (Polecian)
- اسید کربن
- اسیدسولفوریک
- اسید کلریدیک
۲- آجرهای اسیدی کلاس II
آجر ضد اسید کلاس II نیز به آجر دیاتومیت معروف است؛ زیرا در تولید آن از خاک دیاتومه استفاده شده است. این خاک به خاطر داشتن مقاومت طبیعی در برابر اسیدها شناخته شده است. آجرهای تولیدی با خاک دیاتومه نیز در برابر اسیدهایی با غلظت و دمای متوسط مقاوم هستند. مقاومت این آجرها در برابر اسیدها نسبت به آجرهای سیلیکات کمتر است. به همین دلیل از آن‌ها برای محیط‌هایی که دارای کمترین ارتباط با اسیدها هستند، استفاده می‌شود. این آجرها معمولاً در صنعت پتروشیمی و برای مقابله با اسیدهای آلی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
کاربرد آجر ضد اسید چیست؟
از آجرهای اسیدی برای ساخت محیط‌هایی که نیاز به محافظت در برابر اسیدها، بازها و هر نوع ماده شیمیایی خورنده دارند، استفاده می‌شود. بارزترین کاربردهای این آجرها ساخت دیوارها و کف‌پوش‌های ضد اسید در اماکن صنعتی زیر است:
- کارخانه‌های فراوری شیمیایی
- تأسیسات پالایش فلزات
- تصفیه‌خانه‌های فاضلاب
- آزمایشگاه‌ها
- کارخانه‌های دارویی، باتری‌سازی، کودهای شیمیایی و تولید مواد غذایی
- نیروگاه‌ها
- پالایشگاه نفت و صنایع پتروشیمی
- مخازن آبکاری، واحدهای اسید فسفریک، اتوکلاو، کوره‌ها و گازسوزها
کلام آخر
به طور کلی، استفاده از آجر ضد اسید در ساخت بناهایی که با اسیدها و مواد شیمیایی خورنده کار می‌کنند ضروری است. چرا که این آجرها از مقاومت بالایی در برابر انواع مواد شیمایی و تغییرات دمایی برخوردارند و ایمنی محیط را افزایش می‌دهند. همچنین باعث می‌شوند خرابی‌ها و آسیب‌های احتمالی ناشی از تماس با اسیدها و مواد شیمیایی به حداقل برسد.
سؤالات متداول
- در محیط‌های اسیدی از چه نوع آجرهایی استفاده می‌شود؟
آجر ضد اسید - آیا آجرهای نسوز و ضد اسید یکی هستند؟
خیر. آجر اسیدی نوعی آجر نسوز است که مقاومت بالایی در برابر حرارت، اسیدها و انواع مواد شیمیایی خورنده دارد. - مقاومت حرارتی آجرهای ضد اسید چقدر است؟
دمای پخت آجرهای ضد اسید بالای ۱۱۰۰ درجه سانتیگراد است بنابراین می‌توانند دمای ۹۰۰ درجه سانتیگراد را تحمل کنند. - آجرهای ضد اسید چه کاربردهایی دارند؟
از این آجرها برای اماکن صنعتی نظیر کارخانجات مواد شیمیایی، دارویی، مخازن آبکاری و نظایر آن استفاده می‌شود.
